Do të kërcej derisa këmbët të më lënë

Intervistë me valltaren famëmadhe Liljana Cingu

Xhemi Hajredini

Xhemi Hajredini, administrator i grupit "Gjuha Shqipe pa gabime" 

Parma është një qytet italian me rreth dyqind mijë (200.000) banorë. Në këtë qytet, i dyti për nga madhësia në Emilia-Romanja, pas Bolonjës, jetojnë mbi shtatë mijë (7000) shqiptarë. Janë dy shkaqe për të shkruar nga Parma. E para se nga ky qytet lindi ideja e themelimit të grupit "Gjuha Shqipe pa gabime", datë 20 gusht 2014, nga atdhetari i paepur z.Durim Lika dhe arsyeja e dytë Festa e Parmës me rastin e 105 vjetorit të Pavarësisë së Shqipërisë.

Në Festën e Parmës, Nëntor 2017, ku janë angazhuar me dhjetra e qindra të rinj e të reja, djem e vajza, gra e burra mërgimtarë, për të festuar 28 Nëntorin, Ditën e Flamurit dhe 105 vjetorin e Pavarësisë së Shqipërisë merrnin pjesë, si të ftuar të shfaqjes, dy vallëtarët e mirënjohur shqiptarë Liljana Cingu dhe Rexhep Çeliku. Kjo ceremoni festive ndiqej drejtpërdrejtë si nga qyteti italian ku zhvillohej festa ashtu edhe nëpërmjet rrjeteve sociale.    

Pas manifestimit artistiko-kulturor shfrytëzuam rastin për të zhvilluar një intervistë me artisten famëmadhe, Liljana Cingu.

Znj. Liljana, kur ju shpërtheu zelli për t’u bërë kërcimtare?

Si fëmijë, kam pasur talent si në sport ashtu edhe në kërcim. Zgjodha vallen. Më flinte më shumë dalja në skenë, si valltare. Aktivitetet i fillova në Pallatin e pionierit e më vonë si profesioniste në Ansamblin e Këngëve dhe Valleve në moshën 16 vjeçe.

Kush ju ka frymëzuar më shumë nga artistët e mëdhenj shqiptarë?

Frymëzim për mua kanë qenë prindërit e mi, që më kanë frymëzuar për të ndjekur dhe për t'u ngjitur në skenë. Edhe ata kanë qenë të pasionuar pas valleve. Unë fillova ta admiroja vallen, sidomos kur i shikoja artistët që aq bukur i kërcenin vallet tona. Kërcimi i tyre, mënyra sesi ata hidhnin vallen më frymëzonte vazhdimisht. Besim Zekthi, mjeshtri i valles popullore shqiptare, solisti i pakrahasueshëm i Ansamblit të Këngëve dhe Valleve Popullore, ishte artisti që më pëlqente më shumë. E ënderroja të kërceja një solo me të madhin valltar, Besim Zekthi. Ja dola, por me shumë punë. Me të nuk kam kërcyer një solo por më shumë solo, kërcime që më mbushën me besim dhe forcë. Mirënjohjet e vazhdueshme si në vend ashtu edhe jashtë vendit na mbushnin zemrat me krenari. Një vend i vogël që di të bëjë çudira në arenat ndërkombëtare. Nuk kam harruar akoma kur bashkë me Besim Zekthin dhe anëtarët të tjerë të Ansambit, në vitin 1970 në Dizhon të Francës, në mesin e 44 shteteve, ne rrëmbyem çmimin e parë "Gjerdani i Artë" dhe brohoritjet e francezëve "Vive l'Albanie" (të rrojë Shqipëria).  

Si ka qenë për një vajzë, në atë kohë, për t’u marrë me art, me kërcim?

Nuk ishte e lehtë. Duhet të ishe pak e çmendur për t'u marrë me art. Mentaliteti i një shoqërie të prapambetur nuk të krijonte kushte të mira që femrat të merreshin me sport, art e kulturë. Unë dhe familja ime nuk ngurruam, pavarësisht mentalitetit të tillë. Rrjedhim nga një familje e bukur shkodrane, me ide të përparueme. Talenti im në kërcim shkëlqeu që në fillim dhe falë këtij talenti u thyen edhe idetë e prapambetura.

Si pritet arti ynë nëpër botë? Ç’mendim kanë për vallet tona? Për kostumografinë?

Kudo që kemi shkuar, në vend e në botë, jemi pëlqyer e duartrokitur pafund për perlat e folklorit tonë, për vallet, këngët, muzikën dhe  kostumugrafinë. Kur na shikonin si vallzonim, skenat tronditeshin e nuk pushonin duartrokitjet e spektatorëve. Kërcimet e mjeshtrave të mëdhenj si Zekthi e Çeliku, koreografët e talentuar, si mjeshtri Kaceli e mjeshtri Kanaçi e të tjerë, më besuan mu solot e valleve.

Artistët e mëdhenj na kanë ikur dhe po na ikin. A kemi trashëgimtarë për ta përcjellë këtë trashëgimi kulture tek brezat e ardhshëm? 

Vitet e bëjnë punën e tyre... nga kërcimet një ditë edhe largohesh. Ne si familje kemi dhënë dhe akoma po japim kontributin tonë për ta ruajtur trashëgiminë. Familja ime ka qenë pjesë e grupeve amatore. Katër pjesëtarë të familjes kemi qenë valltarë. Duke qenë se kam dalë e kam parë shumë artistë nëpër trojet etnike shqiptare besoj se trashëgimia jonë e larmishme trashëgohet dhe përcillet brez pas brezi. 

Cilat janë vallet më të bukura shqiptare që të rinjtë nuk duhet t’i harrojnë kurrë?

Vendi ynë është një kopsht i madh me valle të bukura që janë qujtur perla kudo. Unë dua të veçoj simbolin e vendit tonë, vallëzimin i shqipeve. Ky është një simbol i shqipeve tona në flamur.

Pasi keni udhëtuar shpesh nëpër vendet e ndryshme të Evropës dhe Amerikës, tani ndodheni në Parma të Italisë, cili është mendimi juaj për mërgimtarët? A kanë ata mundësi për t’u organizuar dhe kultivuar artin dhe kulturën e tyre kombëtare?

Udhëtimet e mia kanë qenë pafund, për të mos u ndalur kurrë me vallet tona. Edhe tani që po ju jap këtë intervistë ndodhem në Parma për të festuar 105 vjetorin e Pavarësisë. Jam këtu, e privilegjuar, duke vallëzuar e duke u bashkuar me perkëdheljet e fëmijëve të grupit të valleve, duke kërcyer bashkë me ta, duke ndjerë ngrohtësinë e publikut, të këtyre mërgimtarëve atdhetarë. Ftesa e Forumit të gruas këtu në Parma më bëri shumë krenare, sidomos kur i shikojë këto nëna, motra, gra, familjarë që kaq mirë dinë të bëjnë punën e tyre humane, sesi e kanë organizuar shkollën shqipe, sesi i organizojnë gjithë këto aktivitete, jam mahnitur kur shikoj sa bukur i edukojnë fëmijët e tyre. Fëmijë të mrekullueshëm që flasin e kërcejnë shqip. I përgëzoj organizatorët e Shkollës shqipe në Parma, mësuesit e palodhur që bashkë me këta fëmijë ruajnë gjuhën e të parëve, gjuhën e bukur. Në këtë muaj të ftohtë nëntori ndjeva ngrohtësinë e të gjithëve.

Ç’duhet të bënin Qeveritë shqiptare (e Shqipërisë dhe e Kosovës) për diasporën, në fushën e arsimit dhe kulturës, për brezat e rinj që rriten dhe shkollohen jashtë shtetit amë?

Këto aktivitete të organizuara jashtë atdheut duhet të mbështeten nga institucionet shqiptare. Fëmijët janë gjithçka. Për arsimimin dhe edukimin e tyre duhet një vëmendje e veçantë. Nëpërmjet tyre dhe aktiviteteve jashtë shkollore ruhet trashëgimia kulturore, gjuha, këngët, vallet... ruhet shqiptaria. Që të jemi krenarë që jemi shqiptarë të gjithë duhet ta bëjnë punën e vet aty ku ndodhen.

Çfarë ndjesie përjetuat në Parma, në Festën kushtuar Ditës së Flamurit dhe Pavarësisë së Shqipërisë?

Bashkë me kolegun tim, valltarin e mirënjohur, Rexhep Çelikun, jemi ndjerë shumë mirë, jemi kënaqur pamasë. Ju falënderojmë që na bëtë pjesë aty në mes të shumë artdashësve që u ndjemë si një familje. Festa u bë edhe më e bukur kur vallëzova me fëmijët. Shumë respekt, shumë duartrokitje, shumë fotografi, shumë kujtime... Një festë e bukur kuq e zi. Një mbrëmje madhështore e përgatitur nga shqiptarët e Parmës. U ndjeva shumë e vlerësuar.

Urimi për Vitin e Ri 2018?

Të gjithë shqiptarëve kudo që ndodhen iu uroj nga zemra gëzuar Vitin e Ri 2018! Shëndet, mbarësi e lumturi në familjet e tyre. Le t'i ruajmë traditat dhe le të gëzojmë e festojmë sipas traditave tona të bukura, me këngë e valle burimore shqiptare. Gëzuar!

     

Lili Cingu dhe Rexhep Çeliku 

Faleminderit znj. Cingu. Gëzuar edhe nga ne të grupit "Gjuha Shqipe pa gabime"! Viti i Ri 2018 qoftë një vit i mbarë për të gjithë shqiptarët dhe për gjuhën tonë hyjnore. Gëzuar!